Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (art. 43 la k.k.w.). Łącznie należy spełnić następujące warunki:
- wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego (recydywa szczególna wielokrotna);
- jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
- skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
- osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3 (przepis stanowi, że jeżeli skazany zamieszkuje wspólnie z inną osobą lub osobami pełnoletnimi, warunkiem rozpoczęcia dozoru stacjonarnego jest uprzednia pisemna zgoda tych osób złożona do sądu, obejmująca także umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzanie czynności kontrolnych);
- odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.
Kto może złożyć wniosek?
W sprawach o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny orzeka na wniosek skazanego lub na wniosek jego obrońcy, prokuratora, sądowego kuratora zawodowego lub dyrektora zakładu karnego.
Czy o zgodę na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE może ubiegać się skazany na karę pozbawienia wolności powyżej roku?
Tak, przepis został zmieniony ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. We wcześniejszym stanie prawnym wymogiem było orzeczenie wobec skazanego kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej jednego roku (oraz brak warunków przewidzianych w art. 64 § 2 Kodeksu karnego). Obecnie jest to 1 rok i 6 miesięcy.
Czy o zgodę na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE może się ubiegać osoba, której „odwieszono zawiasy”?
Tak, w przepisie chodzi o karę pozbawienia wolności o charakterze bezwzględnym, ale może to być to także kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, której wykonanie następnie zarządzono.
Czy jeśli skazany już odbywał karę pozbawienia wolności w SDE może ubiegać się o kolejną zgodę?
To zależy.
W razie uchylenia zezwolenia na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w SDE ponowne udzielenie zezwolenia na odbycie kary w tym systemie jest niedopuszczalne w tej samej sprawie (art. 43zae. k.k.w.).
Jeśli jednak skazany odbywał wcześniej karę pozbawienia wolności w SDE w innej sprawie, nie jest to przeszkoda i skazany może ubiegać się o taką zgodę.
Czy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w SDE skazany nie może wychodzić z domu?
Sąd penitencjarny określa przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których skazany ma prawo się oddalić z miejsca stałego pobytu lub innego wskazanego miejsca na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie. Skazany może w tym czasie m.in. wykonywać pracę, praktyki religijne, korzystać z opieki medycznej czy utrzymywać więzi z rodziną.
W przypadkach szczególnie ważnych dla skazanego, uzasadnionych względami zdrowotnymi, rodzinnymi lub osobistymi, sądowy kurator zawodowy może zezwolić skazanemu na opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego na okres nieprzekraczający jednorazowo 7 dni, w miarę potrzeby w asyście osoby najbliższej lub osoby godnej zaufania (art. 43p k.k.w.).
Istnieje także możliwość ubiegania się o przerwę w wykonaniu kary w SDE (art. 43q k.k.w.). O tej kwestii decyduje również sąd penitencjarny.